Yüzdelik Dilimler Nedir? Hemen Anlaşılır Açıklama

Yüzdelik dilimler, bir veri setini %100 üzerinden eşit parçalara bölerek dağılımını görmenizi sağlar. En sık kullanılan biçimi 25'lik dilimlerdir; yani bir veri seti dört eşit parçaya ayrılır. Bu sayede en düşük %25, ortadaki %50 ve en yüksek %25 gibi kolay karşılaştırmalar yapabilirsiniz.

Yüzdelik Dilim Neden Önemli?

Veri analizi yaparken sadece ortalama ya da medyan yeterli olmayabilir. Özellikle uç değerlerin etkisini görmek istiyorsanız yüzdelik dilimler devreye girer. Örneğin, bir sınıftaki öğrencilerin notlarını %10'luk dilimlerle incelemek, en düşük %10’un kim olduğunu ve en yüksek %10’un ne kadar başarılı olduğunu net gösterir.

Yüzdelik Dilim Kullanım Alanları

Finans, sağlık, eğitim gibi pek çok alanda yüzdelik dilimler sıkça kullanılmaktadır. Borsada bir hisse senedinin getirilerini % quartile'lara ayırmak, risk profili oluşturmak için ideal bir yöntemdir. Sağlıkta ise hastaların kan basınç değerlerini % decile'lara bölerek hangi grupta daha fazla risk taşıdığını ortaya koyabilirsiniz.

Uygulamada en yaygın şekli Q1, Q2, Q3 (birinci, ikinci ve üçüncü çeyrek) olarak adlandırılan çeyrek dilimlerdir. Q2 aynı zamanda medyanı temsil eder ve veri setinin tam ortasını gösterir. Q1 ve Q3 arasındaki fark, yani interquartile range (IQR), veri dağılımının ne kadar yaygın olduğunu ölçmek için kullanılır.

Eğer Excel ya da Google Sheets gibi bir tablo programı kullanıyorsanız, =PERCENTILE.INC(aralık; yüzde) fonksiyonuyla istediğiniz yüzde dilimini hemen hesaplayabilirsiniz. Örneğin, =PERCENTILE.INC(A1:A100;0,75) formülü, veri setinizin %75'lik dilimini verir.

Python’da ise numpy.percentile fonksiyonu aynı işi yapar. import numpy as np; np.percentile(data, 90) kodu, verinizin %90'lık dilimini döndürür. Bu basit komutlar, büyük veri setlerinde bile hızlıca sonuç almanızı sağlar.

Uygulamalı bir örnek üzerinden gidelim: Diyelim ki bir e-ticaret sitesinde 1.000 siparişin tutarları var. Bu tutarları %10'luk dilimlere ayırdığınızda, en düşük %10’da ortalama 20 TL, en yüksek %10’da ise 500 TL olduğunu görebilirsiniz. Bu bilgi, kampanya stratejilerinizi belirlerken hangi müşterilere odaklanmanız gerektiğini netleştirir.

Unutmayın, yüzdelik dilimler tek başına mutlak bir yargı vermez; diğer istatistiksel ölçütlerle birlikte değerlendirilmelidir. Standart sapma, varyans ve çarpıklık gibi değerlerle birleştirildiğinde veri setinizin tam bir resmini elde edersiniz.

Sonuç olarak, yüzdelik dilimler veri analizi sürecinizde size yön gösteren bir harita gibidir. Hem basit hem de güçlü bir yöntem olduğu için hemen denemeniz faydalı olur. Veri setinizi açın, % dilimlerini hesaplayın ve hangi alanlarda iyileştirme yapabileceğinizi keşfedin.